Khí của thận điều hòa tốt thì tai nghe được tốt các âm thanh. Thận chủ về xương tủy, não là bể của tủy, tinh tủy ở thận thông lên não nên “bể chứa tủy không đủ thì long óc ù tai”.
Bệnh tai ù tai điếc có khi còn gặp điếc đột ngột, nếu không điều trị kịp thời có thể để lại di chứng vĩnh viễn làm ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Điếc đột ngột thường xảy ra ở những người tuổi 30 – 60. Chỉ có khoảng 3,6% người có bị điếc đột ngột hoàn toàn sẽ phục hồi thính lực. Người lớn tuổi và người bị chóng mặt ít có cơ hội phục hồi. Điếc đột ngột là tình trạng nghiêm trọng, phải được khám và điều trị kịp thời. Vì vậy nếu có các dấu hiệu ù tai, chóng mặt, nghe kém, không nghe rõ âm thanh… nên đi khám ngay.
Nguyên nhân điếc đột ngột do biến chứng sau mắc bệnh quai bị, sởi, cúm…; do rối loạn vi tuần hoàn tai trong hay gặp ở người lớn tuổi, xơ vữa động mạch…; do bệnh tự miễn, khối u thần kinh thính giác, nhiễm độc thuốc hoặc uống rượu, hút thuốc thường xuyên, căng thẳng thần kinh, stress kéo dài, làm việc trong môi trường ồn lớn và kéo dài…; ảnh hưởng của bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp. Y học cổ truyền chủ yếu điều trị nguyên nhân do thận tinh bất túc, hạ nguyên suy yếu dẫn mệnh môn hỏa suy, tỳ thận bất túc, can hỏa thịnh, từ đó đưa ra các bài thuốc điều trị phù hợp.
YHCT xếp ù tai, điếc tai vào chứng “nhĩ lung”. Bệnh có liên quan chặt chẽ với chức năng của thận.
Tai ù tai điếc do thận hư
Do thận âm hư (thận tinh bất túc): hay gặp ở người ham mê dục vọng quá dẫn đến tinh hao, tủy kiệt sinh chứng ù tai điếc tai; hư hỏa vượng gây váng đầu, hoa mắt, tim đập nhanh hồi hộp, hâm hấp nóng về chiều, lưng gối nóng nhức, mồ hôi trộm; lưỡi đỏ rêu ít, mạch tế sác. Phép điều trị là bổ âm tiềm dương (hay tư âm giáng hỏa). Dùng bài thuốc:
Bài 1 – Đại bổ âm hoàn: hoàng bá 10g, tri mẫu 12g, thục địa 16g, quy bản 16g. Sắc uống ngày 1 thang chia 2 lần. Trị can thận âm hư, hư hỏa thượng, hâm hấp sốt về chiều, mồ hôi trộm, đau lưng mỏi gối…
Bài 2 – Nhĩ lung tả từ hoàn: địa hoàng 16g, hoài sơn 16g, sơn thù nhục 16g, đan bì 12g, trạch tả 12g, phục linh 12g, ngũ vị tử 12g, thạch xương bồ 10g, từ thạch 16g. Sắc uống ngày 1 thang chia 2 lần. Từ thạch gói trong túi vải buộc kín thả vào đun cùng các vị, sau vớt bỏ túi từ thạch. Có thể gia long cốt 12g, mẫu lệ 12g. Nếu hỏa vượng gia tri mẫu 12g, hoàng bá 10g. Mất ngủ gia toan táo nhân 12g, dạ giao đằng 12g. Di tinh gia sa uyển tử 12g, bạch tật lê 12g, khiếm thực 12g.
Sơn thù là vị thuốc trong bài “Bát vị hoàn” trị ù tai, điếc tai do hạ nguyên hư tổn, thiên quí suy, mệnh môn hỏa suy, hay gặp ở người già.
Do hạ nguyên hư tổn, thiên quý suy, mệnh môn hỏa suy: hay gặp ở người già, với biểu hiện sợ lạnh, đại tiện nát, ngũ canh tả (tiêu chảy vào buổi sáng), ù tai điếc tai, trí nhớ giảm, hay quên, lưng gối mỏi yếu… Phép điều trị: ôn bổ thận dương. Dùng bài Bát vị hoàn: thục địa 16g, hoài sơn 12g, sơn thù 12g, bạch linh 12g, đan bì 12g, trạch tả 12g, nhục quế 4g, phụ tử 4g. Sắc uống ngày 1 thang chia 2 lần. Tác dụng ôn bổ thận dương. Trị thận dương bất túc, đau lưng mỏi gối, thủy thũng, tiêu chảy…
Tai ù tai điếc do can hỏa vượng
Can chủ về sơ tiết điều, khi can hỏa vượng làm mất chức năng sơ tiết điều đạt, tình chí mất điều hòa, thanh khiếu bị che lấp dẫn đến tai ù tai điếc, đầu đau, váng căng, mồm đắng, mặt đỏ, mạch huyền sác… Phép điều trị là thanh can tả hỏa. Dùng bài Long đởm tả can thang: long đởm thảo 10g, chi tử 10g, mộc thông 12g, đương quy 12g, sài hồ 8g, hoàng cầm 8g, trạch tả 12g, xa tiền tử 12g, sinh địa hoàng 12g, sinh cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang chia 2 lần.
Kinh nghiệm dân gian và đã được nghiên cứu: cây cối xay, còn gọi cây dằng xay, kim hoa thảo, nhĩ hương thảo. Tên khoa học Abutilon indicum (L.), họ bông – Malvaceae. Cây cối xay vị ngọt, tính mát. Tác dụng giảm đau do cảm gió, thanh huyết nhiệt, giải độc, lọc máu, khai khiếu, hoạt huyết. Chữa mụn nhọt, thông tiểu tiện, tiểu tiện đỏ, sỏi thận, sốt, tai ù tai điếc. Trị đau tai, ù tai: cối xay 60g (hoặc 20 – 30g quả) nấu với thịt lợn. Hoặc cối xay 60g nấu canh với thịt lợn nạc. Hoặc rễ cối xay, mộc hương, vọng giang nam, mỗi vị 60g, nấu với đuôi lợn. Các món này ăn trong bữa.
